Gabon’da Yapılan Son Seçim ve Sonuçları

Gabon; turizme yapılan hiçbir yatırımın olmaması ve ne devletin ne de milletin bu konuda çok da bir şey yapma ihtiyacı hissetmemesinden dolayı, kelebekleri, muazzam doğal güzellikleri, filleri, ağaçları, gorillerinden ziyade elbette kerestesi, uranyumu ve tabii en çok da 1971 yılında bulduğu petrolüyle tüm dünyanın ilgisini çeken Batı Afrika ülkesi. 2025 yılına kadar bu kaynaklardan petrol sağlanacağı öngörülmekte; bu arada belirtelim, Türkiye Petrolleri de, Malezya’nın Petronas şirketiyle ortaklaşa Gabon’da petrol arama projesine başlıyor; belki 2025 yılından sonraya da yetebilecek petrol kaynakları bulunur; tabii yıllardan beri tüm Gabon’u delik deşik eden Shell’in ve son sekiz yılda pek çok koldan Gabon’u işgal eden Çinlilerin bakmadığı herhangi bir yer bulabilirlerse.

Kendisini Afrika’nın Paris’i diye nitelendirmekten gurur duyan Gabon, ne yazık ki zorlu bir seçim süreci daha yaşıyor. 1960 yılında bağımsızlığını ilan eden Gabon; o yıllarda 2 partiyle parlamenter sisteme giriş yapmak istedi; ancak iki parti de kazanabilmek için yeterli çoğunluk sağlayamadı, bunun üzerine her iki partinin lideri anlaşarak tek bir aday listesi çıkardılar. Leon M'Ba başkan seçildi. 1967 yılında kanserden öldüğünde ülke yönetimi, o yıllarda Albert Bernard Bongo olarak bilinen, fakat daha sonra Müslümanlığı seçen ve ismini Alhaji Omar Bongo Ondimba olarak değiştiren, yardımcısına geçti. Omer Bongo’nun ilk icraatlarından biri seçim sistemini değiştirmek oldu. 1973 yılındaki seçimlere tek parti olarak katıldı ve %99,56 oy alarak başkan seçildi. Ancak hiç muhalefet yok değildi; 70’lerin sonlarına doğru halktan bir takım hükümet karşıtı sesler yükselmeye başladı.

Fakat her şeye rağmen Mart 1985 de yapılan seçimlerde Bongo %99,97 oy alarak görevini sürdürmeye devam etti. 1990 yılında artan baskı sebebiyle çok partili seçimlere geçileceği duyuruldu ancak bu duyurunun ertesi günü muhalefet partisi lideri otel odasında ölü bulundu ve bu Gabon’da büyük isyanlara sebep oldu. Bakanlık binaları ateşe verildi, petrol firmaları çalışanları esir alındı. Fransa Gabon’da yaşayan vatandaşlarının salahiyeti için sürekli kalmak üzere ülkeye askeri birlik gönderdi. Ancak tüm bu karmaşa bile Bongo’nun 1993 yılındaki seçimleri kazanmasına engel olmadı. Bu defa 2 parti ile katılınan seçimleri oyların %51,4’ünü alarak tekrar kazandı. 2009 yılında ölene değin koltuğunu korumayı başardı. Son kazandığı seçim ise 2005 yılında oyların %79’unu alarak tüm muhaliflerini gölgede bıraktığı seçimlerdi.

Ömer Bongo‘nun ölümünün  ardından ülkenin yönetimi oğlu Ali Bongo’ya geçti.Ali Bongo zaten o yıllarda babası tarafından devletin çeşitli kademelerinde görevlerde bulunuyor ve zaten veliaht prens olarak görülüyordu. Ancak devlete uzun süre hizmet etmiş, çeşitli bakanlıklar yapmış Andre Mba Obame’nin buna itirazı vardı. Başkanlık koltuğuna kendisinin oturması gerektiğini savunuyordu; 2011 yılında kendisinin devlet başkanı olduğunu ilan etti. Hatta bakanlarını da meclise sundu. Ancak güçlü Bongo’nun karşısında çaresizdi; 2015 yılının Nisan ayında uzun süre boğuştuğu hastalığına yenik düştü ve hayata gözlerini Camerun’da yumdu. O gün Gabon’un başkenti Libreville sokaklarında izdiham yaşanıyordu.

Son seçimler ise 27 Ağustosta yapıldı. Ali Bongo’nun karşında bu kez Jean Ping vardı. Sevilsin ya da sevilmesin, yıllardır iktidarı elinde tutan birinin kaybetmesi pek beklenilir bir durum değildi. Karşısındaki Ping yıllardır Omer Bango’ya hizmet etmiş, devletin çeşitli kademelerinde görev alan biri. Hatta aileden biri, Ali Bongo’nun bakanlık da yapan ablasının eski kocası. Ailesi ise pek köklü sayılmaz, annesi Gabonlu, Hristiyanlığı seçmiş bir kabile reisinin kızı olsa da babası bir Çinli.

Fakat sonuçlar açıklandığında oldukça enteresan sonuçlar gelmeye başladı. Daha sandıkların tamamı sayılıp bitmeden her iki tarafın seçmenleri de sokakları doldurup kutlama yapmaya başladılar. Ping de, Ali Bongo da kendini kazanan ilan ediyordu. İlk gelen sonuçlar gerçekten de Ping’i destekler nitelikteydi. Sonuçlar birbiri ardına açıklansa da toplam 9 bölgeden oluşan Gabon’da, bir tek Ali Bongo’nun kendi bölgesinin seçim sonuçları açıklanmıyordu ve bu da gerginliği gitgide artırıyordu. O bölgeden elbette Ali Bongo için oy çıkacaktı bu sürpriz değildi ama kazanabilmesi için yeterli sayıda oy çıkması mümkün müydü?

En son bu bölgenin sandıkları açıldı ve %99 geçerli oy çıktığı ve bu oyların %95’inin de Ali Bongo’ya ait olduğu sonucu geldi. Halk zaten sokaklardaydı, bu da ortalığın karışmasına yetti de arttı bile. Akabinde zaten Gabon’da tüm iletişimler kesildi. O günden beri de internet hâlâ kapalı. Ping’in taraftarlarının parlamento binasını bombaladığı söylenirken; bunun karşılığında da Bongo’nun Ping’in parti genel merkezini havadan helikopterlerle vurdurduğu haberleri geliyor. Yabancı bir televizyon kanalında konuşan Ping, Bongo’nun askerlerinin kendisini yakaladıkları takdirde öldüreceklerini, can güvenliğinden endişe ettiğini belirtti birkaç gün önce. Gabon’dan elimize ulaşan bilgiler ne yazık ki bölük pörçük, her iki taraf da kendisini haklı gösterme telaşında. Bongo hükümeti çıkan olaylar neticesinde ölü sayısının sadece altı ile sınırlı olduğunu ve yüze yakın yaralı olduğunu söylerken, Ping ölü sayısının yüzlerce olduğunu söylemekte. Gelen fotoğraflarda süpermarketlerin yağmalandığı da görülüyor. Ancak bunlar Libreville’in en büyük süpermarketleri değil; çok daha küçük, gelir düzeyi yüksek olanların pek de uğramadığı marketler. Evlerin de yağmalandığı söyleniyor, tüm bunları daha ayrıntılı ancak iletişimin rahatça sağlanabildiği zaman öğrenebileceğiz.

Hâlâ seçim sonucunun muallakta olması dolayısıyla, bu işi bir sonuca bağlayabilmek için Çad Cumhurbaşkanı İdriss Deby başkanlığındaki delegasyonun Afrika Birliği adına başkent Libreville'e en kısa zamanda hareket edeceği bildiriliyor. Ancak şaibeli seçimlerle işbaşına geçtiğini iddia edilen Idriss Deby’nin bu gelişinden muhalefet pek de hoşnut değil. Bugünkü değerlendirmeye göre 6000 oy farkıyla Ali Bongo’nun seçimlerin galibi olduğu söylenirken, Ping seçim sonucunun iptali için Anayasa mahkemesine başvurdu. Bugün; Ali Bongo tarafından göreve getirilen anayasa mahkemesinin kararı Gabon’da dört gözle beklenmekte.

Ali Jean Çorakçı-Strasbourg / Çiğdem Dogdson-Libreville