Türkiye'de her yıl, başta pasaport, ehliyet, kimlik, motorlu taşıtlar vergisi (MTV) ve gelir vergisi dilimleri gibi birçok kalemde artışlar yeniden değerleme oranına göre yapılır. Bu oran, ekim ayı itibarıyla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 12 aylık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yi-ÜFE) üzerinden belirleniyor. Yeniden değerleme oranı, kamunun sunduğu hizmetler ve belirli vergiler üzerindeki artış oranlarını doğrudan etkileyerek vatandaşların yaşam maliyetini yakından ilgilendiriyor.
Yeniden Değerleme Oranı Nasıl Belirlenir?
Yasaya göre, yeniden değerleme oranı her yıl TÜİK’in ekim ayı itibarıyla açıkladığı Yi-ÜFE ortalaması üzerinden hesaplanır. Bu yıl ise TÜİK’in Ekim ayı fiyat endeksleri, 3 Kasım hafta sonuna denk geldiği için yarın açıklanacak. Eylül itibarıyla Yi-ÜFE’nin yıllık ortalaması yüzde 44,81 olarak ölçülmüş durumda. Geçtiğimiz yıl ekim ayında Yi-ÜFE’de yüzde 1,94 oranında bir artış yaşanmıştı, bu yıl da benzer bir artış bekleniyor. Ancak yeniden değerleme oranında ciddi bir düşüş yaşanması düşük ihtimal olarak görülüyor.
2024 yılı için yeniden değerleme oranı yüzde 58,46 olarak belirlenmişti. Bu oran doğrultusunda, gelir vergisi dilimleri başta olmak üzere pek çok ücret, vergi ve idari ceza artışı yapılacak.
Hangi Ücretlerde Zam Bekleniyor?
Pasaport ve Kimlik Ücretleri:
Yurt dışı seyahatlerinde kullanılacak pasaport ücretleri, yeniden değerleme oranına göre artış gösterecek. Pasaport harçlarına ek olarak, yeni kimlik kartı çıkarma veya değiştirme işlemlerinde de zam yapılacak. Bu artışlar, özellikle yurt dışı seyahati yapacak vatandaşlar için ek bir maliyet anlamına geliyor.
Ehliyet Ücretleri:
Ehliyet alma veya yenileme işlemleri için ödenen harçlar da yeniden değerleme oranına göre güncellenecek. Ehliyetini yenilemek isteyenler veya yeni ehliyet alacak vatandaşlar için 2025 yılında daha yüksek ücretler ödemeleri gerekebilir.
Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV):
Motorlu taşıt sahipleri için her yıl iki taksitte ödenen MTV, yeniden değerleme oranıyla artıyor. Araç sahipleri, 2025 yılında daha yüksek MTV ödemeleri yapacak. Bu oran özellikle büyük şehirlerde otomobil sahiplerinin bütçesini daha çok etkileyecek.
Gelir Vergisi Dilimleri:
Yeniden değerleme oranı, gelir vergisi dilimlerini de etkiliyor. İlk vergi dilimi olarak kabul edilen yüzde 15'lik kısım, bu oran doğrultusunda yeniden düzenleniyor. Geçmiş yıllarda belirli düzenlemelerle düşük tutulan birinci dilim, son yıllarda vatandaşların gelir artışlarına göre yetersiz kalmıştı. Ancak 2025’te bu dilim, yeniden değerleme oranı ile güncellenerek değiştirilecek.
Trafik ve İdari Para Cezaları:
Yeniden değerleme oranı, trafik cezaları başta olmak üzere birçok idari para cezasını da kapsıyor. Hız ihlali, emniyet kemeri takmama gibi trafik kurallarına uyulmaması durumunda ödenen cezalar, bu orana göre artış gösterecek.
Yeniden Değerleme Oranının Hayatımıza Etkisi
Yeniden değerleme oranının artırılması, birçok kamu hizmeti ve idari işlemin maliyetlerini yükseltecek. Bu artışlar; işverenlerin yemek istisnalarından akaryakıt giderlerine, kira gelirlerinin vergilendirilmesinden diğer vergi ve harçlara kadar geniş bir yelpazede hissedilecek. Örneğin, işverenlerin çalışanlara sağladığı yemek ücretleri yeniden değerleme oranında artacak ve kira gelirlerinin vergilendirilmesinde de yeni oranlara göre hesaplama yapılacak.
Bu oran Cumhurbaşkanı veya ilgili bakanlık tarafından belirli oranlarda değiştirme yetkisi ile düzenlenebilse de genelde değişiklik yapılmadan uygulamaya koyuluyor. Dolayısıyla, belirlenen yeniden değerleme oranı vatandaşların yıl boyunca kamuya yönelik tüm işlemlerinde, vergi ve harçlarda etkisini gösteriyor.