- Ne demişti?..
Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip ERDOĞAN:
"1920'de bize Sevr'i gösterdiler, 1923'te Lozan'a razı ettiler. Birileri bize Lozan'ı zafer diye yutturmaya çalıştı. Şöyle bağırsan sesinin duyulacağı adaları biz Lozan'la verdik. Kıta sahanlığı ne olacak, havada ne olacak, karada ne olacak hâlâ bunun mücadelesini veriyoruz. İşte bunun nedeni, o anlaşmada masaya oturanlar. O masaya oturanlar bunun hakkını veremediler, veremedikleri için onun sıkıntısını şimdi biz yaşıyoruz."
***
İşte, Tarihin ışığında 12 Adaların öyküsü:
- 1912 yılında İtalya Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Trablusgarp Savaşı sonunda imzalanan Ouchy (Uşi) Antlaşmasına göre, Trablusgarp ve Bingazi'ye tam bir özerklik tanındı. Osmanlı İmparatorluğu, buradaki askerlerini geri çekecekti. Bu durum İtalya'ya, Trablusgarp ve Bingazi'yi serbestçe işgal edebilme fırsatını veriyordu. Buna karşılık İtalya, elinde tuttuğu Rodos ve çevresindeki Oniki Ada'yı bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu'na geri verecekti. Ancak adaların, Yunanlar tarafından işgal edilebileceği düşüncesiyle Balkan Savaşı'nın sonuna kadar İtalyanlarda kalmasına karar verildi. İtalya bu adaları Osmanlı İmparatorluğu'na vermekten vazgeçerek kendi topraklarına kattı.
- Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğuna imzalatılan ve Türk Milletinin asla tanımadığı, İstiklal Harbi ile uygulanmasına izin vermediğimiz SEVR Antlaşmasıyla On İki Ada ve Meis İtalya'ya bırakıldı.
- Lozan Antlaşması'nda da On İki Ada'nın İtalyan yönetiminde kalmasının kabulüne ülkenin iç sorunları nedeniyle mecbur kalındı. II. Dünya Savaşında İtalya'nın 1943'te teslim olmasından sonra İngilizlerin adaları alma girişimleri başarısızlığa uğradı. Denetimi ele geçirmiş olan Alman birlikleri ancak Mayıs 1945'te adalardan çıkarılabildi.
- 10 Şubat 1947'de güney batı Ege’de bulunan On İki Adalar konusunda İtalya ile barış görüşmeleri başladı. Toplantıya Çin, Fransa, İngiltere, Somali, İrlanda, Sovyetler Birliği, Avustralya, Belçika, Yeni Zelanda, Brezilya, Habeşistan, Yunanistan, Hindistan, Kanada, Polonya ile Türkiye “ilgili ülke” olarak çağırıldı…
- O tarihte, Türkiye’nin yönetiminde İsmet Paşa vardı. Ne var ki Türkiye, İtalyan’larca el konulmuş adaları geri alması gerekirken, anlaşılamaz bir biçimde İnönü ile Recep Peker yönetimi görüşmelere katılmak istemediğini belirtti. Adaları almak için bir istekte de bulunmadı…
- Durum böyle olunca, antlaşmanın 14. maddesi uyarınca adalarda oturanlarda uyruk sayım yapılmasına gerek görülmedi. Bunun üzerine, bütün adalar Paris Antlaşmasıyla 1947’de resmen Yunanistan’a verildi. Yunan bu adalar için bir kurşun bile atmadı.
Bu olağan üstü fırsat, kaçırılmış ve Atatürk’ün Ülküleri de rafa kaldırılmış oldu…
- Neydi Gazi Paşanın Ülküsü:
- Mustafa Kemal Atatürk, 1933’de General Mac Arthur’a şöyle demişti; “Tanrı izin verir, yaşarsam Musul, Kerkük, Kıbrıs ile 12 Adaları geri alacağım. Selanik’te içinde olmak üzere, Batı Trakya’yı yeniden TÜRKİYE sınırları içine katacağım…”