MUSTAFA KEMAL PAŞA VE AMASYA TAMİMİ: MİLLİ İRADEYE DAYANMAK MİLLETE GÜVENMEK (2)
“… İşte bu itibarla Amasya, İnkılâp ve Cumhuriyet Tarihi’nde daima ehemmiyetini muhafaza edecek bir mevki kazanmıştır.”
M. Kemal Atatürk (1924)
Resmi Görevliler: Hacı Hafız Tevfik Efendi (Amasya Müftüsü, İl Genel Meclisi Üyesi), Abdurrahman Kamil Efendi (Önceki Müftü, Vaiz), Mevlevi Şeyhi Cemalettin Efendi, Hoca Bahaeddin Efendi (din adamı), Mutasarrıf Vekili Mustafa Bey, Topçuzade Mustafa Bey (Belediye Başkanı), Melekzade Süleyman Efendi (Belediye Meclisi Üyesi), Cemil Cahit Bey (5. Kafkas Tümeni Komutanı), Kadı Ali Himmet (Berki) Efendi, Eytamhane Müdürü Ali Efendi, Müderris Mehmet Efendi, Müderris Seyfizade Ragıp Efendi, Muallim Mecdizade Sabri Efendi, Komiser İsmail Bey, Komiser Muavini Osman Efendi, Polis Cemalettin Efendi, Posta Müdürü Mehmet Ali Bey, Telgrafçı Abdurrahman Rahmi Bey, Jandarma Subayı Ziya Bey, Gazeteci Mehmet Sırrı Bey.
Şehrin İleri Gelenleri (harf sırasına göredir): Arpacızade Hürrem Bey (eşraftan), Bicanzade Süleyman (tüccardan), Bosnalızade Halim, Çavuşzade Ahmet, Hacı Alizade Ahmet, Hacı Mahmutzade Mehmet Efendi, Hacı Osmanzade Halil, Harputîzade Hasan Efendi (eşraftan), Ilıcakların Halil (eşraftan), İbadizade Mehmet Efendi (ulemadan), Kahvecizade Mehmet Efendi, Kofzade Hafız Mustafa Efendi, Kuroğlu Hasan Bey, Küsuz Taşanzade Ahmet, Lütfi Bey, Mecdizade Ahmet, Mehmet Ragıp Bey, Miralayzade Hamdi Bey, Mumcuzade İsmail Hakkı Paşa, Payaslızade Yahya, Şirinzade Mahmut Efendi, Şirvanî H. Mahmutefendizade Mehmet, Şirvanîzade Bahaeddin Efendi, Şurutuzade Tevfik, Temiz Alizade Mehmet, Tiryakizade Tahsin, Topçuzade Ali Bey (tüccar), Topçuzade Hilmi Bey, Topçuzade Mahmut Bey (fabrikatör), Topçuzade Münir (eşraftan), Veysibeyzade Sıtkı Bey (eşraftan, tüccar), Yörgüçzade Rasim Efendi, Yumuk Osmanzade Hüsnü, Yumukzade Ahmet Efendi, Yumukzade Hamdi Efendi. “… İşte bu itibarla Amasya, İnkılâp ve Cumhuriyet Tarihi’nde daima ehemmiyetini muhafaza edecek bir mevki kazanmıştır.” M. Kemal Atatürk (1924) Mustafa Kemal Paşa, Amasya’ya geldiği gün Hükümet Konağı’nda misafir edilmiştir. Daha sonra Müfettişlik Karargâhı ile birlikte Amasya’da kaldıkları sürece 5. Kafkas Tümeni’nin karargâhı olan Saraydüzü Kışlası’nda ikamet etmişlerdir. Amasya Tamimi de bu binada hazırlanıp, tüm yurda bu binadan duyurulmuştur.
Şehre gelişindeki karşılamalar sonrasında Amasya Hükümet Konağı binasına giren Mustafa Kemal Paşa burada biraz dinlendikten sonra, Hükümet Konağı’nın geniş bir salonda toplanan Amasyalılara hitaben bir konuşma yapmıştır. Ülkenin içinde bulunduğu durumdan ve yapılması gerekenlerden bahseden Mustafa Kemal Paşa şunları söylemiştir:
“Amasyalılar, padişah ve hükümet, İtilaf Devletleri’nin elinde esir bir durumdadır. Memleket elden gitmek üzeredir. Bu kötü duruma çare bulmak için sizlerle iş birliği yapmaya geldim. Hep beraber sevgili vatanımızı ve bağımsızlığımızı kurtarmak için bütün gücümüzle çalışacağız. Efendiler, İzmir’den sonra Manisa ve Aydın’ın işgali, gelecekteki tehlikeyi daha açık göstermiştir. İşgal ve ilhak gibi olaylar soylu milletimizin kalbini parçalıyor. Vatanımızın tamamen korunması için mitingler yaparak milli duyguyu çok canlı bir biçimde göstermek gerekir. Katlanması imkansız olan bu acıklı durum karşısında hemen bir teşkilat kurmak ve büyük devletlerin temsilciliklerine etkili telgraflar çekmek lazımdır.
Amasyalılar, burası, Havza’dan ötesi Pontus oluyor. Sivas’ın doğusu Ermenistan’a kalıyor. Yurdumuz, İngiliz mandası altına giriyor. Tarihi büyük Türk milleti, böyle bir esareti kabul edemez. Milletimizin tarihi şerefi vardır.
Sayın Amasyalılar, memleketin her tarafında köklü çalışmalar başladı. Türk vatanseverlerinin çabasıyla batı memleketlerimizde milli cepheler kuruldu. Güneyde Fransızlarla iş birliği yapan Ermeniler saldırmaya başladılar. Erzurum’da Ermenilere karşı mücadele başlamıştır. Amasyalılar, ne duruyorsunuz? Burada her türlü haklarımızı korumak üzere bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurmalıyız.
Amasyalılar, düşmanların Samsun’dan yapacağı bir çıkarma hareketine karşı ayaklarımıza çarıklarımızı çekecek, dağlara çekilecek, vatanı en son kayasına kadar savunacağız. Allah milletimize yenilgi gösterirse bütün evlerimizi, mallarımızı ateşe verecek ve vatanı bir harabeye çevirecek boş bir çöl halinde düşmana bırakacağız.
Amasyalılar, buna hep beraber yemin edelim… Zaferi kazanacağız, vatan kurtulacaktır.”
NAFIZ YETKIN, O GÜNÜ VE KARŞILAMAYI ANLATIYOR
Mustafa Kemal Paşa, Amasya’da gerçekten büyük bir coşku ile karşılanmış, Amasyalılar, Paşa ve beraberindekileri bağırlarına basmışlardır. Bu ilgi ve teveccüh Paşa Amasya’da kaldığı sürece artarak devam edecektir. Paşa’nın Amasya’ya geldiği gün karşılama töreninde öğrenciler de bulunuyordu. Bu öğrencilerden biri de o günlerde Amasya Mekteb-i Sultani İbtidai (İlk Mektep) beşinci sınıfında öğrenci ve emekli Amasya Müftüsü Vaiz Abdurrahman Kamil Efendi’nin torunu olan 12 yaşındaki Nafiz Yetkin Bey’dir. Nafiz Yetkin Bey anılarında bu karşılamayı şu şekilde anlatıyor:
YARIN: TEK KURTULUŞ, MİLLETİN İRADESİ