CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRK KADINI (CEMİYETLER, FAALİYETLER, HAKLAR)-10
Şunu da ilave edeyim ki, Türk ırkının dünyanın en güzel ırkı olduğunu tarihi olarak bildiğim için, Türk kızlarından birinin Dünya Güzeli intihap edilmiş (seçilmiş) olmasını çok tabii buldum. Fakat Türk gençlerine bu münasebetle şunu da tahattür ettirmeyi (hatırlatmayı) lüzumlu görürüm: Münferit olduğumuz (iftihar ettiğimiz) tabii güzelliğinizi fenni tarzda muhafaza etmesini biliniz ve bu yolda uyanık bir tekamülün (olgunlaşmanın) mütemadi tahakkukunu (gerçekleşmesini / yerine gelmesini) ihmal etmeyiniz. Bununla beraber asıl uğraşmaya mecbur olduğunuz şey analarınızın ve atalarınızın oldukları gibi yüksek kültürde, yüksek fazilette birinciliği tutmaktır.” demiştir.
Yalova’da bulunan Atatürk’e, Paris’te bulunan Dünya Güzeli Keriman Halis Hanım da, şu telgrafı çekmiştir:
“On beş günden beri memleketimden hiçbir haber alamamıştım. Bugün Paris sefaretimizde (büyükelçiliğinde) layık olmadığım kıymettar iltifatınızı gazetelerde gördüm. Meserretimden (sevincimden) ağladım. Bu muvaffakıyetim (başarım) sizin memleket kadınlığına telkin ettiğiniz fikirlerin eseridir. Tanrı’nın sizi üzerimizden eksik etmemesi temenniyetini yâd etmekteyim. İhtiramatımın (saygılarımın) kabulünü rica ederim efendim. Keriman Halis.”
HAYRET DUYGUSU UYANDIRDI
Ayrıca Keriman Halis Ece hakkında, güzellik yarışmasını Belçika’da bizzat gören Halit Turhan Bey tarafından kendisinin yayımladığı hatıralarda yer alan bazı ifadeler de o dönem genç cumhuriyet yönetimi ile yeni yeni saygınlığı artan Müslüman Türk kadınına, yarışmanın tamamı Hristiyan jüri üyeleri tarafından büyük bir hayret duygusu olduğu dile getirilmiştir. Ve tüm dünyada yankı uyandıran ilk Dünya Güzeli Keriman Halis’in resimlerinin yerli ve yabancı gazetelerde basılmasına hatta kartpostal yapılarak satılıp elden ele dolaşmasına vurgu yapılmıştır. “İslamiyet temalı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun geleneksel bir bağnazlık içerisinde olduğu” yönünde olan ön yargıların asılsız ve yanlış olduğundan bahsedilmiştir.
Türkiye’nin katıldığı bu güzellik yarışmasının maksatlı sonucu yurt içinde de kısa zamanda etkisini göstererek Kiraz Güzeli, Karpuz Güzeli, Festival Güzeli gibi yarışmaların yayılmasına sebep oldu.
SOYADINI ATATÜRK VERDİ
Keriman Halis Ece’nin yıllar boyunca konuşulmakta olan ünü ve hikâyesi Japonya’yı da etkilemiştir. Japonya’da okullarda hem temel eğitim hem de lisans eğitimi ders kitaplarında Keriman Halis Olayı diye okutulan bir konu vardır. Konu, genç cumhuriyet yıllarını yaşayan Türkiye Cumhuriyeti’nde 1927 yılında ilk kez halk tarafından manevi anlamda sayılan Türk kadınının uzun bir süreç içinde erkek egemenliği ve baskısından kurtulmasıdır.
Keriman Halis’e, 1934’te çıkan Soyadı Kanunu’ndan sonra bizzat Atatürk tarafından “kraliçe” anlamına gelen “Ece” soyadı resmî olarak verilmiştir. Meşhur Ece Ajandası da, adını Keriman Halis’in soyadından alır. Şirketin sahibi Murtaza Sadık Kâğıtçı, bu soyadın anlamlı bir şekilde veriliş hadisesinden çok etkilenerek bir ajanda çıkararak bu ismi kullanmayı tercih etmiştir.
Keriman Halis, Dr. Orhan Sanus ile evlendi. Oğlu Sezai Biltin Sanus ve kızı Ece Sanus adında iki çocuğu oldu. İkinci evliğini ise ünlü tüccarlardan Hasip Tamer Bey’le yaptı. Cenk Tamer adında bir oğlu oldu. Keriman Halis, 28 Ocak 2012 tarihinde İstanbul’da 99 yaşında öldü. Feriköy Mezarlığı’nda defnedildi.
SEÇİLMİŞ KAYNAKÇA
ATATÜRK, G. M. K., Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C: I., 2. Baskı, Ankara, 1961.
ATATÜRK, G. M. K., Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C: II., Toplayan: Nimet Unan; Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 2. Basım, Ankara, 1959.
ATATÜRK, G. M. K., Eğitim Politikası Üzerine Konuşmalar, Hazırlayan: K. Aytaç, Ankara, 1984.
Atatürkçülük I. Kitap, Ankara, 1983.
CAPORAL, B., Kemalizm’de ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını (1919-1970), Ankara, 1982.
DOĞRAMACI, E., Atatürk’ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını, Ankara, 1993.
AKYÜZ, E., “Atatürk’ün Aile Hukukuna İlişkin Devrimleri”, Atatürk Devrimleri ve Eğitim Sempozyumu, Ankara, 1981.
FEYZİOĞLU, T., “Atatürk ve Fikir Hayatı”, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Cilt: II., Atatürkçülük (Atatürkçü Düşünce Sisteminin Temelleri), YÖK. Yayınları, Ankara, 1986.
GÜLER, Ali, Nutuk’tan Dersler Atatürk ve Kadın Hakları, Halk Kitabevi, İstanbul, 2028.
GÜLER, Ali, Cumhuriyet’e Ruh Veren Adam
Ziya Gökalp, Halk Kitabevi, İstanbul, 2018.
GÜLER, Ali, Türk’ün Tarihi Cilt: 4, Cumhuriyet’in Faziletinde, Halk Kitabevi, İstanbul, 2016
https://www.biyografi.net.tr/keriman-halis-kimdir/
http://www. milliyet.com.tr/haberler/keriman-halis-ece
https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/milletvekillerimiz_sd.dagilim
KAPLAN, L., Cemiyetlerde ve Siyasi Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1998.
_BİTTİ_