MUSTAFA KEMAL PAŞA VE AMASYA TAMİMİ: MİLLİ İRADEYE DAYANMAK, MİLLETE GÜVENMEK (9)
“… İşte bu itibarla Amasya, İnkılâp ve Cumhuriyet Tarihi’nde daima ehemmiyetini muhafaza edecek bir mevki kazanmıştır.”
M. Kemal Atatürk (1924)
Vatanın bölünme tehlikesi ile karşı karşıya gelmiş olması, milli vicdanın bir kurtuluş amacı etrafında ve Müdafaa-i Hukuk-u Milliye ve Redd-i İlhak teşkilatı adları altında toplanmaya başlamıştır. Yalnız mitingler vesaire gibi gösteriler, büyük gayeleri hiçbir zaman kurtarmaz. Ancak milletin sinesinden doğmuş olursa faydalı olur.
Fakat şüphe götürmeyen bir gerçektir ki, bu acı safhayı bu kadar yıkıcı bir hale getiren sebep, maalesef İstanbul’daki muhalif akımlar ve Anadolu’nun saf ve mukaddes milli emellerini boşa çıkarmaya çalışan siyasi ve gayrimilli propagandalardır. Milli kuvvetleri bugün böyle yanlış yollara sevk ile dağıtmanın cezasını vatanımız aleyhinde çok geniş bir şekilde görmekteyiz.
Dolayısıyla İstanbul, bu muhalif akımlar, artık Anadolu’ya ve milli amaç ve duygulara hakim değil, tabi olmak mecburiyetindedir. Ve İstanbul, İtilaf Devletleri tarafından boşaltılıncaya kadar bu mecburiyet hâlinin devam edeceği kanaatindeyim. Bu hal tabii ki, sizin tarafınızdan da takdir olunur.
İNGİLİZ PROPAGANDASI
Mektubumda anlatılan durum, bugün en çabuk bir şekilde genel bir milli kongrenin toplanmasını gerektirmektedir. Bu davet her tarafa iletilmiştir.
Devletin parçalanması söz konusu olduğu bir sırada İngiliz propagandasıyla ortaya çıkan Kürdistan bağımsızlığı gibi akımlar da görüşmeler yoluyla bu tarafa kazanılmış ve hilafet ve saltanat etrafındaki ortak amaçlarına davet edilmişler, bu konudaki mutabakatın sonunda durum lehimize dönmüş ve kongreye davet edilmişlerdir. Bu milli kurtuluş amacı gerçekleşinceye kadar ben Anadolu’dan ve milletin sinesinden ayrılmayacağına, millete karşı kutsal bildiğim şeyler adına söz verdim. Hiçbir kuvvet bu milli karara engel olamayacaktır. Bu kararımın, Anadolu’da bulunan sorumlu ve kıymetli bütün arkadaşlarımın ortak karar ve kanaatine dayanmakta olduğunu da ekleyerek kalbi saygılarımı sunarım.”
Sosyal, mesleki ve siyasi durumları göz önüne alındığında, Mustafa Kemal Paşa’nın bizzat bunlara bir mektup göndererek Amasya’da alınan kararların bildirilmesi ve hatta Sivas Kongresi’ne davet etmesi, İstanbul’daki mevcut olan potansiyelden yararlanmak düşüncesinin varlığını göstermektedir. Zira bu kişiler, o anda İstanbul’da politika üzerinde nüfuzları oldukça büyük ve etkili olan kişilerdi. Bu 10 isim, o andaki ve sonraki konumları şöyledir:
1. Abdurrahman Şeref Bey (1853-1925): Osmanlı Ayan Meclisi Üyesi, TBMM 2. Dönem İstanbul Milletvekili, tarihçi ve son Osmanlı vakanüvisi.
2. Reşit Akif Paşa (1863-1920): Osmanlı Ayan Meclisi Üyesi, Dahiliye Nazırı, şair.
3. Ahmet İzzet Paşa (Furgaç, 1864-1937): Mareşal, Nazır, Mondros imzalandığı zaman Sadrazam, Tevfik Paşa Hükümeti’ne Dahiliye Nazırı iken, 5 Aralık 1920 günü Bilecik’te yapılan buluşmada Bahriye Nazırı Salih Paşa ile birlikte bulunmuş, Mustafa Kemal Paşa her ikisini de Ankara’ya getirmiş, bir süre sonra İstanbul’a dönmüşlerdir.
4. Seyit Bey (1873-1924): Osmanlı Mebusan Meclisi ve TBMM 2. Dönem İzmir Milletvekili. Müderris, hukuk âlimi, Ankara Hükümeti’nde Adalet Bakanı.
5. Halide Edip Hanım (Adıvar, 1884-1964): Romancı. Kurtuluş Savaşı’nda eşi Adnan Adıvar ile Ankara’ya gelmiş, onbaşı rütbesini almış, Cumhuriyet’ten sonra eşi ile birlikte yurt dışına gitmiş, Atatürk’ün ölümünden sonra yurda dönerek İstanbul Üniversitesinde öğretim ütesi olmuştur. TBMM 9. Dönem İzmir Milletvekili olmuştur. İzmir’in işgali sırasında İstanbul mitinglerindeki konuşmalarıyla ün yapmıştır.
6. Kara Vasıf Bey (1871-1931): Emekli Kurmay Albay, Sivas Kongresi’nde Delege, İstanbul’da Anadolu’nun temsilcilerinden, Karakol Cemiyeti’nin kurucularından. Osmanlı Mebusan Meclisi ve TBMM 1. Dönem Sivas milletvekili, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Genel Kâtibi. Ailesi “Karakol” soyadını almıştır.
7. Ferit Bey (Tek, 1877-1971): Osmanlı Mebusan Meclisi, TBMM 1. Ve 2. Dönem İstanbul ve Kütahya milletvekili. İstanbul’da Bayındırlık Bakanı, Ankara’da Maliye ve İçişleri Bakanı, Büyükelçi.
8. Ferit Paşa (1860-1937): General, İstanbul’da Harbiye Nazırı. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası Genel Başkanı.
9. Câmi Bey (Baykurt, 1877- 1937): Subay, Gazeteci. Osmanlı Mebusan Meclisi ve TBMM 1. Dönem Aydın milletvekili.
10. Ahmet Rıza Bey (1859- 1930): Osmanlı Ayan Meclisi Üyesi ve Meclis Başkanı, Siyaset Adamı ve Gazeteci.
YARIN: AMASYA TAMİMİ’NİN ÖNEMİ VE SONUÇLARI