İsveç’in başkenti Stockholm’de “Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü” (International Peace Research Institute) adlı bir kurum var. Kısaca SIPRI olarak bilinen bu kurum, her yıl ülkelerin savunma harcamalarını, hangi ülkelerin ne kadar silah satışı yaptığını, hangi ülkelerin silah satın aldığını rapor haline getirip yayınlamaktadır. Genellikle her yıl Nisan ayı son haftalarına denk gelen bu raporun 2016 yılı için hazırlananı 24 Nisan’da yayımlandı. Buna göre bazı ülkelerin silahlanmasında gözle görünür bir artış var!
SIPRI’ye göre 2016’da ülkelerin toplam savunma harcaması 1.686 trilyon (1686 milyar) dolar ve 2015 yılına göre %0.4’lük bir artış var. Kuzey Amerika’daki savunma harcamaları 2010’dan sonra ilk kez artış kaydetti. Batı Avrupa’da da artışlar var. 2016 yılı dünya savunma harcaması, 2011’deki 1.699 trilyon dolarlık rekor harcamaya çok yaklaştı. Asya, Okyanusya (Avustralya), Doğu ve Batı Avrupa ile Kuzey Afrika’da sürdürülen savunma harcamasındaki artışlar devam ediyor. Buna karşılık Orta Amerika, Karayipler, Orta Doğu, Güney Amerika ve Afrika Sahra’sındaki ülkelerin savunma harcamalarında düşüşler var.
ABD, her dönemdeki gibi 2016’da da savunma harcamasında önceki yıla göre %1.7’lik artış ve 611 milyar dolarla ilk sırada. 2’nci sırada %5.4’lük artışla ve 215 milyar dolarla Çin var. Rusya da %5.9’luk artış ve 69.2 milyar dolarlık savunma harcamasıyla 3. sırada.
Suudi Arabistan 2016’da %30’luk düşüş yaşayarak, 63.7 milyar dolarlık harcamayla 4. sıraya yerleşti. Onu %8.5’lik artış ve 55.9 milyar dolarla Hindistan izledi.
Batı Avrupa’daki savunma harcamalarında 2015’e göre %2.6’lık artış var. İtalya’daki %11’lik artış özellikle dikkat çekici. Orta Avrupa ülkelerinin savunma harcamalarında da 2015’e göre %2.4’lük bir artış var. Bunun sebebinin bölgede Rusya’nın daha ciddi bir tehdit oluşturmasına bağlanmaktadır.
SIPRI uzmanlarına göre petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol ihraç eden ülkelerin çoğunun savunma harcamalarını azalttı. Bu düşüş özellikle 25.8 milyar doları bulan Suudi Arabistan’da fark edilebilir seviyede.
2016 yılında petrol üreten ülkelerden Venezuella %56, Güney Sudan %54, Azerbaycan %36, Irak %36 ve S. Arabistan %30 oranında savunma harcamalarını azalttılar.
Angola, Ekvator, Kazakistan, Meksika, Umman ve Peru gibi 2’si dışında petrol üretmeyen ve aslında savunma harcaması çok olan 15 ülkenin de savunma harcamalarında düşüşler yaşandı. Petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen Cezayir, İran, Kuveyt ve Norveç gibi petrol fiyatlarındaki düşüş şokunu ekonomik olarak atlatan ülkeler, 2016 yılı için planladıkları savunma harcamalarını sürdürdüler.
2016 yılındaki 1.686 trilyon dolarlık savunma harcaması, aslında dünya GSYİH’nın %2.2’sidir. Harcamaların GSYİH açısından en yüksek olduğu bölge %6’lık oranla Orta Doğu’dur. Amerika ve geçen yıl düşüş yaşayan Afrika’nın GSYİH’ye göre oranları %1.3’tür. Asya ve Avustralya için de %4.6 ile oldukça yüksek bir oran yakalanmıştır.
2007-2011 ve 2012-2016 gibi 2 ayrı 5’er yıllık dönemlere göre silah ithalatında artış oranı yaşayan ilk ülkeler sırasıyla S. Arabistan, Vietnam, Irak, Birleşik Arap Emirlikleri Hindistan ve Türkiye gelmektedir. 2012-2016 döneminde silah ithalatı yapan ülkeler Hindistan (%13), S. Arabistan (%8.2), BAE (%4.6), Çin (%4.5), Cezayir (%3.7) ve Türkiye ile Avusturya %3.3’lük oranla sıralanmaktadır.
2012-2016 döneminde en fazla silah satışı yapan ülkeler de ABD (%33), Rusya (%23), Çin (%6.2), Fransa, Almanya, İngiltere ve İspanya şeklinde sıralanmaktadır. Silah satışı yapan ilk 20 ülke içerisinde Türkiye Kanada’dan sonra ve 16. sıradadır.
Son Söz: Silahlanma konusunda daha çok şey (silah teknolojisindeki gelişmeler, başlıca firmalar, nükleer silah sahibi ülkeler, silahlarının sayıları vb) var ama bu kadarı dahi dünyanın silahlandığını göstermeye yetiyor.