Sözlükte “yaklaşmak, Allah’a yakınlaşmaya vesile olan şey” anlamlarına gelen kurban; İslamî bir terim olarak, ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı, usulüne uygun olarak kesmek demektir. İnsanlık tarihi boyunca bütün semavi dinlerde kurban ibadetinin mevcut olduğu bilinmektedir. Ancak zaman içerisinde, başta Yahudilik ve Hıristiyanlık olmak üzere bazı semavî dinlerdeki kurban anlayışı ve uygulamaları değişikliğe uğramıştır. Semavî dinlerin dışındaki dinlerde de, şekil ve amaç yönüyle farklılıklar bulunsa bile, kurban ibadetinin mevcut olduğu bilinmektedir.

İnsan, kurban kesmekle, Hz. İbrahim (a.s.) gibi Allah’ın emirlerine olan bağlılığını ve gerektiğinde onun rızasını kazanmak için her türlü fedakârlığa hazır olduğunu; Hz. İsmail (a.s.) gibi Allah katkayıtsız şartsız teslimiyetini göstermiş olur. Bu nedenle bütün ibadetlerde olduğu gibi kurbanda da halis niyet ve ihlâs esastır. Kurban, insanın Allah’a yaklaşmasına ve yakınlaşmasına vesile olan bir ibadettir. Kurban, Allah yolunda fedakârlığı, Allah’a teslimiyeti, sadakati ve şükrü ifade eder.

Kurban kesen insan, Allah’ın koruması ve himayesi altına girmekte, şeytanın ve nefsinin tehlikelerinden kurtulmaktadır. Nitekim bu hususu Peygamber Efendimiz şöyle müjdelerler: “Ey insanlar! Kurban kesiniz, ondan akan kan nedeniyle Allah’tan mükâfatınızı bekleyiniz. Şüphesiz, kurbanın kanı yere düştüğü zaman, kişi Allah’ın himayesine girer.” (İbn Mâce, Edâhî, 2.)

Bir başka hadis-i şerifte ise Peygamber Efendimiz şöyle buyuruyor:

“İnsanoğlu Kurban Bayramında, Allah katında kan akıtmaktan daha makbûl bir amel işlememiştir. O kesilen kurban, kıyamet günü boynuzları, kılları ve tırnakları ile Allah’ın huzuruna gelecektir. Kesilen kurban kanı yere düşmeden, Allah katında yüksek bir mertebeye çıkar. Artık kurbanlar hakkında gönlünüz hoşnut olsun.” (İbn Mâce, Edâhî, 3.)

Kurban, İslam’da sosyal yardımlaşma ve dayanışma örneğinin en güzel şekilde görüldüğü bir ibadettir. Yeryüzünde her gün yüz binlerce hayvan kesilmekte ve bunlardan çoğunlukla, zengin kimseler yararlanmaktadır. Hâlbuki kurban ibadetinde, kesilen kurbanlardan daha çok fakirler, yoksullar ve ihtiyaç sahipleri yararlanmaktadır.

İslam geleneğinde kesilen kurbanın eti üçe taksim edilir; üçte biri fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine verilir, üçte biri aile fertleriyle yenilir, üçte biri ise komşulara, akrabalara ve misafirlere ikram edilir.

Kurban, zenginlerde infak, paylaşma ve cömertlik duygularını geliştirir, fakirlerde ise zenginlere karşı oluşan ön yargıları ve hasedi yok eder; zenginlerle fakirler arasında karşılıklı sevgi, saygı ve muhabbet duygularını geliştirerek, toplumsal huzuru ve barışı sağlar; yine bu bağlamda kurban “sosyal adalet”in ve barışın gerçekleşmesini sağlar.

Sadece adet yerini bulsun, çoluk çocuk et yesin ve kurban kesti desinler diye kesilen hayvanlar kurban olmazlar. Kurbanı Allah rızası için kesmek ve usulüne göre dağıtmak gerekir. Aşağıdaki ayetler ancak bu amaçla kesilen kurbanların kabul olacağına dikkat çekiyor:

 “(Ey Muhammed) onlara Âdem’in iki oğlunun haberini gerçek olarak anlat. Hani birer kurban sunmuşlardı da birinden kabul edilmiş ötekinden kabul edilmemişti. Kurbanı kabul edilmeyen: “Andolsun seni öldüreceğim” demişti. Öteki: “Allah ancak kendisine karşı gelmekten sakınanlardan /takva sahiplerinden kabul eder” demişti.” (Mâide 5/27)

 “Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır, fakat ona sadece sizin takvanız ulaşır.” buyurularak bu gerçek ortaya konmaktadır. Hac 22/37

Vekâlet Yoluyla Kurban Kesmek

Vekâlet yoluyla yurt içinde ve yurt dışında kurban kesmek dinen meşrudur. Yeter ki kesilen kurbanlar usulüne uygun olarak alınsın ve kesilsin..

Şoklama Yöntemi İle Kurban Kesmek

Şoklama sadece kesilecek hayvanı bayıltıyorsa bu yöntemle kurban kesmek uygundur. Diyanet İşleri Başkanlığının fetvası da bu yöndedir. Eğer şoklama hayvanı kesmeden öldürüyorsa o hayvan murdar olur. Bu konuda dikkatli davranmalıyız.

Kurban Alırken Nelere Dikkat Edelim

Kurbanlık hayvanlarda şu kusurların olmaması gerekir: Bir veya iki gözü kör olan, otlağa gidemeyecek kadar topal ya da ayağı kesik olan, gözle görülür bir hastalığı olan, iki kulağı kesik, kuyruğu kopmuş olan, doğuştan kulaksız olan, beslenemeyecek derecede dişleri dökük olan, deli olan, iyice zayıflamış olan uyuz olan, burnu kesik olan, koyun ve keçide bir meme, sığırda iki memesi kesik ya da kör olan hayvanlar. Esasen bu husustaki genel kaide hayvanda bulunan kusur onun ekonomik değerini düşürüyorsa kurban edilmezler.

Muharrem Günay SIDDIKOĞLU