ATATÜRK’TE İSLAMÎ BİLGİ İLE BİRİKİMİN OLUŞUMU VE KAPSAMI-8

Selanik Askeri Rüştiyesi (Ortaokulu) M. Kemal’in Selanik Askeri Rüştiyesi notlarından sadece dördüncü sınıf notları elimizdedir. Kara Harp Okulu Arşivi’ndeki, 13 No’lu Numara Defteri’ne göre Atatürk’ün Selanik Askeri Rüştiyesi dördüncü sınıfında okuduğu dersleri, notları ve buradaki ders başarısı şu şekildedir: Bu sınıfta “tam numarası” dokuzunun 45, ikisinin de 20 olan toplam on bir adet ders vardır. Derslerin toplam tam numarası ise 445’tir. Numara Defteri’nde “Ahmet Subaşı Mahallesi” ile kayıtlı olduğu görülen “Mustafa Kemal Efendi”, on bir dersin onundan tam numara, birinden de tam numaradan iki numara eksik, toplam 443 numara almış ve dördüncü olmuştur. Okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Selanik Askeri Rüştiyesi (4. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Mantık 45
2 Hesap 45
3 Usul-i Defterî 45
4 Hendese 45
5 Coğrafya 45
6 Tarih-i İslâm 43
7 Kavaid-i Osmaniye 45
8 Fransızca 45
9 İmlâ-yı Türkî 45
10 Hatt-ı Fransevî 20
11 Resim 20

MANASTIR ASKERİ İDADİSİ (LİSESİ)

Manastır Askerî İdadisinde Mustafa Kemal’in ilk seneye ait öğrencilik hayatı hakkında resmi bir belgeye sahip değiliz. Fakat onun ikinci sınıfta olduğu 1897-1898 eğitim-öğretim yılı ile üçüncü sınıfta bulunduğu 1898-1899 eğitim- öğretim yılı Numara Defterleri elimizdedir. Bu defterlere göre Mustafa Kemal’in idadi ikinci sınıf ve üçüncü sınıf dersleri ve başarı durumu şöyledir:

Mustafa Kemal ikinci sınıfta, 52 arkadaşı arasından, toplam 283 not alarak ve üçüncü olarak üçüncü sınıfa geçmiştir. Esasında, başarı sıralamasında ikinci olarak görülen Recep Fahri, Kayalar ile toplam notları aynıdır. Bu yılın Numara Defteri’ne göre, “beher dersin tam numarası” toplam 285, “beher dersin üss-ü mizanları” toplamı 138’dir. Mustafa Kemal, bu sınıfın sonunda toplam 283 not alarak üçüncü olmuştur. Bu sınıfta okutulan toplam 8 ders vardır ve 5 adet dersin tam numarası 45 diğer üç dersin tam numarası 20’dir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 6 dersten tam numara almıştır. Mustafa Kemal’in ikinci sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Manastır Askeri İdadisi (2. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Müsellesat 45
2 Hendese 45
3 Tarih-i Umumî 45
4 Kitâbet 44
5 Fransızca 44
6 Resim 20
7 Tarama 20
8 Jimnastik

Mustafa Kemal’in üçüncü sınıfta okuduğu
dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Manastır Askeri İdadisi (3. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Makine 45
2 Kozmoğrafya 45
3 Tarih-i Umumî 45
4 Tarih-i Osmanî 45
5 Kitâbet 45
6 Mantık 45
7 Akaid 45
8 Fransızca 45
9 Resim 20
10 Tarama 20
11 jimnastik 20

KARA HARP OKULU Mustafa Kemal birinci sene piyade sınıfından eğitim ve öğretime devam eden toplam 610 arkadaşı arasından, toplam 484 not alarak ve 9’uncu olarak ikinci sınıfa geçmiştir. Mustafa Kemal’in birinci sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Kara Harp Okulu (1. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Akaid-i Diniye 42
2 Topoğrafya Nazariyatı 33
3 Hendese-yi Resmiye 29
4 Hikmet-i Tabiye 44
5 Kimya 42
6 Kitabet 45
7 Talim Nazariyatı 37
8 Malumat-ı ve Terbiye-yi
Askeriye 45
9 Lisan-ı Fransevi 44
10 Harita Tersimi 19
11 Hendese-yi Resmiye Eşkâli 20
12 Topoğrafya Ameliyatı 20
13 Talim Ameliyatı 20
14 Alman veya Rus Lisanı 44

Bu sınıfta okutulan toplam 14 ders vardır ve 4 adet dersin tam numarası 20, diğer 10 dersin tam numarası 45’tir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 5 dersten tam numara almıştır. Mustafa Kemal ikinci sınıfta, piyade sınıfındaki 445 arkadaşı arasından, toplam 522 not alarak ve 11’nci olarak üçüncü sınıfa geçmiştir. Mustafa Kemal’in ikinci sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Kara Harp Okulu (2. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Akaid-i Diniye 45
2 Hizmet-i Seferiye 38
3 Dahiliye Kanunname
-i Hümayunu 45
4 Fenn-i Mimarî 41
5 Fenn-i Furusiyyet
Nazariyatı 45
6 Lisan-ı Fransevi 42
7 Talim Nazariyatı 43
8 Malumat-ı ve
Terbiye-yi Askeriye 31
9 İlm-i Ahlâk 43
10 Kılıç Talimi 12
11 İstikşafat-ı Askeriye 14
12 Harita Tersimi 18
13 Talim Ameliyatı 20
14 Ceza Kanunname-yi
Hümayunu 44
15 Alman veya Rus Lisanı 41

Bu sınıfta okutulan toplam 15 ders vardır ve 4 adet dersin tam numarası 20, diğer 11 dersin tam numarası 45’tir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 4 dersten tam numara almıştır. Mustafa Kemal, üçüncü sınıfta, 1901-1902 eğitim-öğretim yılında 459 arkadaşı arasından ve 17.5 not olan üssü mizan ve üç yıllık notlarının toplamı üzerinden Harp Okulunu 8’inci olarak bitirmiştir. Numara defterine göre, “beher dersin tam numarası” bakımından öğrencilerin “üç senede kazandıkları numaraların yekun- ı umumisi 1635” tir. Mustafa Kemal’in üç yıllık not toplamı ise 1498’dir. “üç sene nihayetinde umumda sıra numarası 8” dir. Bu sıra aynı zamanda “sicil sırası”nı göstermektedir. (1317/1901-P. 8). Diploma numarası 5998’dir. Mustafa Kemal’in üçüncü sınıfta okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir:

Kara Harp Okulu (3. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Sınıf-ı Salise Tabiyesi 41
2 İstihkamat-ı Hafife 40
3 Fenn-i Esliha 45
4 Hıfzı’s-Sıhha-yı Askeri 45
5 Coğrafya-yı Askerî 42
6 Devlet-i Aliye Ordu Teşkilatı 43
7 Talim Nazariyatı
8 Malumat ve Terbiye-yi Askeri 41
9 Lisan-ı Fransevi 43
10 İstikşafat-ı Askeriye 17
11 İstihkam Eşkali 18
12 Talim Ameliyatı 19
13 Tabiye Tatbikatı 18
14 Alman veya Rus Lisanı 36

Bu sınıfta okutulan toplam 14 ders vardır ve 4 adet dersin tam numarası 20, diğer 10 dersin tam numarası 45’tir. Bu duruma göre Mustafa Kemal, 2 dersten tam numara almıştır.

HARP AKADEMİSİ

Mustafa Kemal’in Harp Okulundan “neşet” tarihi olan 28 Kanunusani 1317, yani 10 Şubat 1902 Pazartesi tarihi, Harp Akademisine girdiği tarihtir. Mustafa Kemal’in akademiye başladığı birinci sene sınıf mevcudu, topçu ve süvari okullarından gelenler ve değişik sebepler dolayısıyla bir üst sınıftan kalanlar ile birlikte 42 kişidir. Kara Harp Okulu Arşivi’ndeki, elle yazılmış (matbuu olmayan) 26 No’lu Numara Defteri’ne göre Atatürk’ün Harp Akademisi birinci ve ikinci sınıfta okuduğu dersler, notları ve buradaki ders başarısı şu şekildedir: Sınıf mevcudu kırk iki kişi olan akademi birinci sınıfta, toplam 580 olan ders notlarından Mustafa Kemal, toplam 479 not almıştır ve başarı sırası 8’dir.

Harp Akademisi (1. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Coğrafya-yı
Sevkü’l-Ceyş 32
2 Talimgâh-ı Hafife
Tatbikatı 41
3 Fenn-i Esliha
Nazariyatı 38
4 Tarih-i Fenn-i Harp 35
5 Fransızca 36
6 Mübahis-i Riyaziye 43
7 Talim Nazariyatı 45
8 Kitabet-i Askeriye 39
9 Tabiye Nazariyatı 33
10 Muharebat-ı Meşhure
Münakaşası 32
11 Almanca veya Rusça 33
12 Mufassal Topografya 34
13 İstikşafat-ı Askeriye 18
14 Talim Ameliyatı 20

Mustafa Kemal’in, Akademi ikinci sınıfında öğretime başladığı yıl sınıfın mevcudu 40’a düşmüştür. İkinci sınıfta Mustafa Kemal’in kırk kişilik sınıf mevcudu içinde toplam 480 puan aldığı görülmektedir ve 6. sıradadır. Dersleri ve notları şu şekildedir:

Harp Akademisi (2. Sınıf)
Sıra Dersler Notu
1 Topçuluk ve
Topçu Tabyası 45
2 Muharebat-ı
Meşhure Münakaşası 38
3 Coğrafya-yı
Sevkü’l-Ceyş 45
4 İstihkamat-ı Cesime 35
5 Tabiye Tatbikatı 36
6 Ecnebi Ordu Teşkilatı 43
7 Tabakatü’l-Arz 39
8 Fransızca 38
9 Talim Nazariyatı 43
10 Mübahis-i Riyaziye 45
11 Almanca veya Rusça 42
12 İstikşafat-ı Askeriye 16
13 Talim Ameliyatı 20

57’nci dönem akademi mezunu toplam 40 kişidir. Bunların 13’ü “Kurmay”, 27’si de “Mümtaz” olmuşlardır. Mevcut bilgi ve belgelere göre Mustafa Kemal kurmay olarak akademiyi bitiren 13 kişi arasında 5’inci olmuştur. Dönemin birincisi Ali İhsan Sabis, ikincisi Asım Gündüz, üçüncüsü Ahmet Sedat Doğruer, dördüncüsü Ahmet Tevfik’tir.

ATATÜRK, DİN VE İSLAM HAKKINDA NELER OKUDU?

Okumaya, kitaba “hastalık” derecesinde düşkün olan ve güçlü bir düşünce adamı, fikir adamı olarak kendi ve milletinin hayatını şekillendiren Mustafa Kemal Atatürk; çok önemli bir özel kitaplığa veya özel kütüphaneye sahipti. Onun görev yaptığı cephelere giderken bavullarla, cephane sandıklarıyla kitap taşıdığını, düzenli bir ev hayatı yaşarken de aynı zamanda bir çalışma odası olarak kullandığı mutlaka iyi bir kütüphane odası hazırlattığı, nihayet yurt gezilerine çıktığı zaman şehir kütüphanelerinden kitaplar getirterek okuduğunu biliyoruz.

Atatürk bugün Müze Köşk binasına 1921 yılında taşınıp, 29 Ekim 1923 gününde Cumhurbaşkanı olarak üstlendiği yeni Türk devleti ve cumhuriyet kurumlarının kuruculuğu gibi tarihi görev ve sorumlulukları yerine getirirken, bir yandan da tam anlamıyla ve sıfırdan oluşturduğu kitaplığında, büyük bir ulusun yönetimini biçimlendirmek için başvurulabilecek hemen her konuda esere yer vermiştir.

YARIN: ATATÜRK’ÜN ÖZEL KÜTÜPHANESİ